W myśl art. 175 konstytucji RP sądy administracyjne wraz z sądem najwyższym, sądami powszechnymi oraz sądami wojskowymi sprawują w Polsce wymiar sprawiedliwości, co w stosunku do sądów administracyjnych oznacza, że mają za zadanie chronić obywateli przed niezgodnymi z prawem aktami lub działaniami administracji publicznej (K. Rożek, Sądownictwo administracyjne a pojęcie wymiaru sprawiedliwości [w:] Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ 2017/6, s. 38). Sądy administracyjne mają w związku z powyższym prawo do kontroli działalności administracji publicznej poprzez orzekanie w sprawach skarg na działania organów administracji. Dla doktorantów oznacza to przede wszystkim, iż mają się do kogo zwrócić jeśli ich prawa nie są przestrzegane, a w przypadku konfliktu z podmiotem doktoryzującym mają gdzie szukać sprawiedliwości. Znajomość procedur związanych ze złożeniem skargi na decyzję administracyjną stanowić może więc przydatne narzędzie dla każdego doktoranta, bez względu na to czy będzie zmuszony kiedyś z nich skorzystać czy nie.
Na podstawie Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 574 z późn. zm; dalej jako PSWN) – w odniesieniu do doktorantów, decyzje administracyjne znajdą zastosowanie do: nadania stopnia naukowego albo stopnia w zakresie sztuki (art. 178 ust. 1 PSWN), odmowy przyjęcia do szkoły doktorskiej (art. 200 ust. 5 PSWN), a także przede wszystkim do skreślenia z listy doktorantów (art. 203 ust. 3 PSWN). Oznacza to więc, że na przedmiotowe decyzje przysługuje możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego. Doktorant, który wyczerpał środki zaskarżenia może w ciągu 30 dni od dnia otrzymania decyzji administracyjnej wnieść skargę na tę decyzję do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Warto w tym kontekście zaznaczyć, że zgodnie z art. 52 ust. 3 Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 z późn. zm.; dalej jako: PPSA) – jeżeli stronie przysługuje prawo do zwrócenia się do organu, który wydał decyzję z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, strona może wnieść skargę na tę decyzję bez skorzystania z tego prawa.
Zgodnie z art. 54 ust. 1 PPSA skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi, co oznacza że w większości wypadków taką skargę należy zaadresować do kierownika studiów doktoranckich. W terminie 30 dni od otrzymania skargi Organ może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości, co oznacza że uchyla on wtedy zaskarżoną decyzję i wydaje nową decyzję. Jeżeli jednak Organ nie zgadza się w całości z treścią skargi, to w terminie 30 dni od dnia otrzymania skargi ma on za zadanie przekazać skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę.
Kontrola zaskarżonej decyzji przez sąd administracyjny sprowadza się do oceny, czy zaskarżona decyzja nie nosi cech dowolności, czy organ wybrał prawnie dopuszczalny sposób rozstrzygnięcia i czy wyboru tego rozstrzygnięcia dokonał po ustaleniu i rozważeniu wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności. Natomiast wybór rozstrzygnięcia w ramach uznania administracyjnego, dokonywany na podstawie kryteriów słuszności i celowości pozostaje poza kontrolą sądowoadministracyjną (Wyrok NSA z 23 stycznia 2009 r. sygn. akt II OSK 1488/0, Legalis nr: 211818).
Na skutek wniesionej skargi sąd administracyjny może albo oddalić skargę (co oznacza że Sąd doszedł do wniosku że nie doszło do naruszenia prawa), lub uwzględnić skargę (jeśli zgadza się z treścią skargi). Ponadto sąd może również nie wydać żadnego wyroku a zamiast tego np. odrzucić lub umorzyć postępowanie – w takich przypadkach postępowanie kończy się bez wydania wyroku.
mgr Grzegorz Zębik (Lokalny Ambasador Praw Doktoranta)