Rzecznik Praw Doktoranta jest jednym z głównych organów Krajowej Reprezentacji Doktorantów (dalej „KRD”) działającym na rzecz doktorantów w zakresie ochrony ich interesów. Zasady działania, zarówno Rzecznika Praw Doktoranta, jak i Krajowej Reprezentacji Doktorantów normuje Statut KRD z dnia 8 grudnia 2019 r.
Podstawowym zadaniem, jakie powierzono Rzecznikowi Praw Doktoranta (dalej również „Rzecznik”), jest stanie na straży praw doktorantów wynikających z aktów prawa powszechnie obowiązującego oraz aktów prawa zakładowego (uczelnianych). Sposób działania Rzecznika został wskazany przykładowo, zatem w granicach jego dość szerokich kompetencji może on podejmować szereg czynności – nawet bezpośrednio niewymienionych w Statucie KRD. Najistotniejsze działania Rzecznika to: udzielanie doktorantom wsparcia prawnego z zakresu szkolnictwa wyższego i nauki, a w sprawach dotyczących ochrony praw doktoranta badanie, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji lub instytucji, zobowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik realizuje zadania przy pomocy Zespołu Prawnego, co umożliwia mu m.in. wydawanie opinii prawnych i działanie w sprawach indywidualnych (gdy zainteresowany zwróci się z prośbą o podjęcie w jego imieniu interwencji – wobec władz podmiotu prowadzącego szkołę doktorską, ale także, gdy spór eskaluje do etapu kontroli rozstrzygnięć organów takiego podmiotu, przed sądami administracyjnymi). Wówczas Rzecznik może zawnioskować do Przewodniczącego KRD o udział KRD w takich postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, natomiast tylko gdy wymaga tego ochrona praw doktoranta lub jest to uzasadnione innymi celami statutowymi KRD. Kolejną sferę działania Rzecznika stanowi opracowywanie i publikowanie niezależnych sprawozdań oraz wydawanie zaleceń w zakresie problemów związanych z przestrzeganiem praw doktoranta. Są to inicjatywy podejmowane na szerszą skalę, które prowadzą do zwiększania świadomości prawnej wśród doktorantów, jak i organów uczelni wyższych, w szczególności powiązanej z propagowaniem uprawnień doktorantów i respektowaniem przepisów prawa gwarantujących te uprawnienia.
Należy zwrócić jeszcze uwagę na istoty aspekt odnoszący się do prowadzenia przez Rzecznika jego działalności – pomoc jest wykonywana pro bono (nieodpłatnie), dlatego w przypadku zapytań indywidualnych i podejmowania interwencji w takich sprawach konieczne pozostaje przedstawienie wszystkich danych sprawy.
mgr Paweł Pierzyński
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.