Jedną z głównych różnic w ubieganiu się o stopień doktora w trybie kształcenia doktorantów a trybem eksternistycznym jest konieczność wniesienia opłaty. Zgodnie z art. 182 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce (Dz.U. z 2021 r. poz. 478; dalej jako: PSWN), osoba zainteresowana ubieganiem się o tytuł doktora w trybie eksternistycznym, w przeciwieństwie do uczestnika szkoły doktorskiej, jest zobowiązana do poniesienia kosztów postępowania w tej sprawie (art. 182 ust. 1 PSWN, art. 182 ust. 4 PSWN). Zgodnie z nową ustawą wysokość takiej opłaty nie może przekraczać kosztów samego postępowania, obejmującego przede wszystkim wynagrodzenie promotora lub promotorów, wynagrodzenie promotora pomocniczego oraz wynagrodzenia recenzentów (art. 182 ust. 3 PSWN). Ogólne koszty prowadzenia przewodu doktorskiego są obliczane na podstawie minimalnego wynagrodzenia profesora. Zgodnie z ustawą promotor otrzymuje 83% wynagrodzenia profesora, promotor pomocniczy 50%, zaś każdy z trzech recenzentów 27% (art. 184 PSWN). Wysokość minimalnego wynagrodzenia profesora w uczelni publicznej ustalona została na drodze rozporządzenia i wynosi 6410,00 zł (Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej).
Należy jednak zauważyć, że w świetle powyższej ustawy to senat lub rada naukowa konkretnej jednostki doktoryzującej określa dokładny sposób postępowania w sprawie nadania stopnia doktora, w tym także szczegółowe zasady ustalania wysokości opłaty (art. 192 ust. 2 pkt 2 PSWN). Ostateczne koszty realizacji tej procedury mogą się więc różnić w zależności od poszczególnych podmiotów doktoryzujących, w tym od ilości promotorów, promotora pomocniczego i kosztów procedury administracyjnej. Przykładowo, wysokość opłaty w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wynosi w przypadku wyznaczenia jednego promotora 14868,77 zł., w przypadku wyznaczenia jednego promotora i promotora pomocniczego 19470,12 zł., dwóch promotorów 22507,02 zł., a trzech promotorów 28891,38 zł. (§ 2 Uchwały nr 404/2019/2020 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 24 lutego 2020 r. dotycząca zasad ustalania wysokości opłaty w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym oraz zwalniania z tej opłaty).
Od konieczności wniesienia opłaty istnieją jednak wyjątki. Są z niej zwolnieni nauczyciele akademiccy i pracownicy naukowi. W tym wypadku koszty postępowania ponosi podmiot zatrudniający – uczelnia, instytut badawczy, instytut międzynarodowy lub instytut PAN (art. 182 ust. 6 PSWN). Rektor uczelni lub dyrektor instytutu może także zadecydować w wyjątkowych wypadkach o zwolnieniu z całości lub z części opłaty. Warunki takiego zwolnienia również jednak są określane przez senat lub radę naukową konkretnej jednostki doktoryzującej (art. 192 ust. 2 pkt 2 PSWN).
dr Anna Strzyżewska
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.
Bibliografia
Przewodnik po systemie szkolnictwa wyższego i nauki, cz. 1, MNiSW, Warszawa 2019.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej.
Uchwała Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu nr 404/2019/2020 z dnia 24 lutego 2020 roku dotycząca zasad ustalania wysokości opłaty w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym oraz zwalniania z tej opłaty
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Dz.U2021.478 t. j.