Fundamentalna rola indywidualnego planu badawczego (IPB) w procesie kształcenia doktoranta przejawia się przede wszystkim w tym, że jego należyta bądź nienależyta realizacja jest przedmiotem oceny śródokresowej, przeprowadzanej w połowie okresu kształcenia (art. 202 ust. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, dalej jako: PSWN). Koresponduje to zatem ze sformułowaniem, jakim posłużono się w Uzasadnieniu do projektu ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, tj. przyrównaniem indywidualnego planu badawczego do swoistego kontraktu zawieranego pomiędzy doktorantem a szkołą doktorską przy udziale promotora, z którym plan ten jest uzgadniany.
Ocena śródokresowa przeprowadzana jest przez komisję, w skład której wchodzą 3 osoby,
w tym co najmniej jedna osoba posiadająca stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora w dyscyplinie, w której przygotowywana jest rozprawa doktorska, zatrudniona poza podmiotem prowadzącym szkołę doktorską. Promotor i promotor pomocniczy nie mogą być członkami komisji (art. 202 ust. 4 PSWN).
Szczegółowy sposób przeprowadzania oceny śródokresowej powinien – w myśl art. 205 ust. 1 pkt 3 PSWN – zostać określony w regulaminie szkoły doktorskiej. Regulaminy szkół doktorskich mogą w tym zakresie przewidywać różne rozwiązania. Należy jednak pamiętać, że podstawą oceny śródokresowej zawsze jest indywidualny plan badawczy, natomiast inne aktywności doktoranta, takie jak np. realizacja procesu kształcenia bądź aktywności nieuwzględnione w indywidualnym planie badawczym pozostają z punktu widzenia tej oceny – irrelewantne.
W praktyce ocena śródokresowa składa się najczęściej z dwóch komponentów. Pierwszy
z nich polega na przedłożeniu przez doktoranta odpowiedniej dokumentacji potwierdzającej stopień realizacji IPB wraz z opinią promotora w tym zakresie. Natomiast drugi komponent to spotkanie doktoranta z członkami komisji, podczas którego doktorant prezentuje wyniki uzyskane w związku z realizacją IPB, natomiast członkowie komisji mogą zadawać doktorantowi pytania w tym przedmiocie.
Zgodnie z art. 202 ust. 3 PSWN, ocena śródokresowa kończy się wynikiem pozytywnym albo negatywnym. Wynik oceny wraz z uzasadnieniem jest jawny. Negatywny wynik oceny śródokresowej stanowi przesłankę obligatoryjnego skreślenia doktoranta z listy doktorantów (art. 203 ust. 1 pkt 1 PSWN). Na podstawie art. 203 ust. 3 PSWN, skreślenie z listy doktorantów następuje w drodze decyzji administracyjnej, od której przysługuje wniosek
o ponowne rozpatrzenie sprawy. Z kolei w przypadku pozytywnego wyniku oceny śródokresowej począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została ona przeprowadzona doktorant będzie otrzymywał stypendium doktoranckie w zwiększonej wysokości, tj. 57% wynagrodzenia profesora (art. 209 ust. 4 pkt 2 PSWN).
Ponadto warto pamiętać, że realizacja IPB podlega kontroli również w toku kształcenia, co przybiera najczęściej formę składania przez doktoranta sprawozdań rocznych bądź semestralnych. Zgodnie z art. 203 ust. 2 pkt 2 PSWN doktorant może być skreślony z listy doktorantów w przypadku niewywiązywania się z obowiązków, o których mowa w art. 207 PSWN, tj. m.in. z realizacji indywidualnego planu badawczego.
mgr Barbara Pietrzyk-Tobiasz
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł powstał w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.