Zgodnie z art. 197 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U z 2021 r. poz. 478; dalej jako PSWN) przygotowywanie rozprawy doktorskiej może odbywać się na dwa sposoby: pierwszym jest tryb kształcenia doktorantów w szkołach doktorskich, które od 2019 roku zastąpiły dotychczasowe studia doktoranckie; drugim natomiast tryb eksternistyczny.
Osoba decydująca się na doktoryzowanie w trybie eksternistycznym nie posiada, w przeciwieństwie do osób kształcących się w szkołach doktorskich, statusu doktoranta. Niezależnie od trybu ubiegania się o stopień doktora każdy starający się o ten tytuł musi spełnić te same wymagania zawarte w art. 186 PSWN.
Ubieganie się o stopień doktora w trybie eksternistycznym zasadniczo różni się od trybu kształcenia doktorantów przede wszystkim tym, że pod względem formalnym sprowadza się jedynie do postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Przed wszczęciem postępowania osoba zainteresowana zobowiązana jest do złożenia wniosku o wyznaczenia promotora lub promotorów w jednostce, w której chce przeprowadzić postępowanie (art. 217 PSWN). Za przeprowadzenie takiego postępowania konieczne jest również wniesienie opłaty (art. 182 ust. 1 PSWN, art. 182 ust. 4 PSWN). Jej wysokość nie może przekraczać kosztów samego postępowania (art. 182 ust. 3 PSWN).
Należy zauważyć, że zgodnie z nową ustawą, sposób postępowania w sprawie nadania stopnia doktora jest określany przez senat lub radę naukową konkretnego podmiotu doktoryzującego. Tym samym, sposób wyznaczania i zmiany promotora (promotorów), zasady ustalania wysokości opłaty oraz zwalniania z tej opłaty, tryb złożenia rozprawy doktorskiej, tryb powoływania oraz zakres czynności komisji, sposób wyznaczania recenzentów czy też sposób weryfikacji efektów uczenia się, mogą różnić się w poszczególnych jednostkach przeprowadzających takie postępowanie (art. 192 ust. 2 PSWN).
Zgodnie z nową procedurą nadawania stopnia doktora nie ma obowiązku przeprowadzania egzaminów doktorskich w zakresie dyscypliny podstawowej, dyscypliny dodatkowej i języka nowożytnego. Efekty uczenia się w zakresie nowożytnego języka obcego mogą być potwierdzone udokumentowaną znajomością języka obcego – certyfikatem lub dyplomem ukończenia studiów, poświadczającymi znajomość tego języka na poziomie co najmniej B2.
dr Anna Strzyżewska
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.
Bibliografia
Przewodnik po systemie szkolnictwa wyższego i nauki, cz. 1, MNiSW, Warszawa 2019.
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Dz.U2021.478 t. j.