Od 1 października 2019 roku podstawowym modelem kształcenia doktorantów jest uczestnictwo w szkole doktorskiej. Zgodnie z art. 198 ust. 1 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (dalej: ustawa) kształcenie doktorantów przygotowuje do uzyskania stopnia doktora i odbywa się w szkole doktorskiej. Jednak ukończenie kształcenia w szkole doktorskiej nie wystarcza, aby uzyskać stopień naukowy doktora.
Przede wszystkim należy na wstępie wskazać, że szkoła doktorska może być prowadzona przez uczelnię akademicką, instytut PAN, instytut badawczy albo instytut międzynarodowy posiadające kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej 2 dyscyplinach, zwane dalej „podmiotem prowadzącym szkołę doktorską”. Szkoła doktorska może być także prowadzona przez uczelnię akademicką, która prowadzi działalność naukową wyłącznie w 1 dyscyplinie, która jest dyscypliną w zakresie teologii albo kultury fizycznej albo dyscypliną artystyczną, i posiada w niej kategorię naukową A+, A albo B+. Kształcenie doktorantów w szkole doktorskiej może trwać od 6 do 8 semestrów.
Zgodnie z art. 204 ust. 1 ustawy kształcenie doktoranta kończy się złożeniem rozprawy doktorskiej. W tym momencie dalsza procedura, związana z wyznaczeniem trzech recenzentów, a także kwestie związane z obroną pracy doktorskiej i weryfikacją innych przesłanek warunkujących uzyskanie stopnia naukowego doktora, zależna jest od organu uczelni, do którego kompetencji zastrzeżono nadawanie stopnia naukowego doktora. Zatem mowa tu na przykład o radzie dyscypliny, czy komisji ds. nadawania stopnia doktora.
W ustawie wprowadzono warunki, po spełnieniu których zostaje nadany stopień naukowy doktora. Zgodnie z art. 186 ust. 1 ustawy stopień doktora nadaje się osobie, która posiada tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera albo równorzędny lub posiada dyplom, o którym mowa w art. 326 ust. 2 pkt 2 lub art. 327 ust. 2 ustawy, dający prawo do ubiegania się o nadanie stopnia doktora w państwie, w którego systemie szkolnictwa wyższego działa uczelnia, która go wydała. Ponadto osoba ta powinna wykazać uzyskanie efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomie 8 PRK. Jeśli chodzi zaś o efekty uczenia się w zakresie znajomości nowożytnego języka obcego są potwierdzone certyfikatem lub dyplomem ukończenia studiów, poświadczającymi znajomość tego języka na poziomie biegłości językowej co najmniej B2. Kolejnym warunkiem jest posiadanie w swoim dorobku co najmniej jednego artykułu naukowego, który został opublikowany w czasopiśmie lub w recenzowanych materiałach z konferencji międzynarodowej, które w roku opublikowania artykułu w ostatecznej formie były ujęte na ministerialnej liście czasopism punktowanych lub jednej monografii naukowej wydanej przez wydawnictwo, które w roku opublikowania monografii w ostatecznej formie było ujęte w ministerialnym wykazie wydawnictw punktowanych. W związku z różnorodną specyfiką dziedzin i dyscyplin naukowych istnieje alternatywna możliwość stworzenia dzieła artystycznego o istotnym znaczeniu.
Koniecznym warunkiem jest rzecz jasna przedstawienie i obronienie rozprawy doktorskiej. Poza tym jednak ustawa dopuszcza konieczność spełnienia innych wymagań określonych przez podmiot doktoryzujący. Należy zatem każdorazowo zweryfikować, czy podmiot doktoryzujący posiada przepisy wewnętrznie obowiązujące, które kreują dodatkowe (pozaustawowe) wymagania, których spełnienie, wraz z przesłankami ustawowymi, warunkuje możliwość ubiegania się o stopień naukowy doktora.
mgr Sebastian Czechowicz