Przepis art. 204 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478 dalej jako ustawa) stanowi, że na wniosek doktoranta kształcenie odbywane w szkole doktorskiej jest zawieszone na okres odpowiadający czasowi trwania urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, określonych w Kodeks pracy (szerzej o zawieszeniu kształcenia w Szkołach doktorskich w artykule Przemysława Mroczkowskiego pt. „Przerwy wypoczynkowe i zawieszenie kształcenia w szkołach doktorskich”). Nie ma wątpliwości co do tego że powyższy przepis stanowić może spore ułatwienie dla osób kształcących się w szkole doktorskiej które pragną w trakcie doktoratu założyć rodzinę. Jednak przy takim przedsięwzięciu oprócz wolnego czasu niezbędne będą również spore środki pieniężne. Jak więc w takim wypadku przedstawia się kwestia wypłaty stypendiów doktoranckich w okresie zawieszenia kształcenia?
Zgodnie z art. 209 ust. 1 oraz 1a ustawy, każdy doktorant nieposiadający stopnia naukowego doktora i nie pobierający wynagrodzenie w wysokości co najmniej 150% wysokości stypendium doktoranckiego otrzymuje stypendium doktoranckie przez okres który zgodnie z art. 209 ust. 2 ustawy nie może przekroczyć łącznie 4 lat. Na tej podstawie możemy stwierdzić iż podstawą do otrzymywania przez osobę kształcącą się w szkole doktorskiej stypendium doktoranckiego jest:
- posiadanie statusu doktoranta,
- nieposiadanie stopnia naukowego doktora,
- niepobieranie wynagrodzenia w wysokości co najmniej 150% wysokości stypendium.
Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki należałoby stwierdzić iż zasadniczo nie ma żadnych przeszkód aby doktorant w okresie zawieszenia mógł nadal pobierać stypendium.
Założenie to popiera art. 209 ust 6 ustawy, zgodnie z którym :
„W okresie zawieszenia kształcenia do ustalenia wysokości stypendium doktoranckiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustalania zasiłku macierzyńskiego, z tym że przez podstawę wymiaru zasiłku rozumie się wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego przysługującego w dniu złożenia wniosku o zawieszenie.”
Przepis ten więc prócz bezpośredniego potwierdzenia obowiązku wypłaty stypendium przez podmiot prowadzący szkołę doktorską w okresie zawieszenia, wskazuje ponadto sposób w jaki ma być ono obliczane, odnosząc się do przepisów dotyczących ustalania zasiłku macierzyńskiego. Zasady te określa przede wszystkim art. 31 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133). Kluczowy w tym przypadku wydaje się przede wszystkim ust. 1 omawianego artykułu, zgodnie z którym:
„Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.”
Biorąc pod uwagę że art. 209 ust. 6 ustawy wskazuje wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego jako podstawę wymiaru zasiłku, należałoby stwierdzić iż co do zasady miesięczny zasiłek macierzyński w większości przypadków będzie równy kwocie stypendium. Warto podkreślić iż dla wyliczenia stypendium jako podstawy wymiaru zasiłku kluczowe znaczenie ma art. 209 ust. 4 ustawy który wskazuje iż wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego wynosi co najmniej:
- 1) 37% wynagrodzenia profesora – do miesiąca, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa;
- 2) 57% wynagrodzenia profesora – po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa.
Ponadto warto zwrócić uwagę również na art. 209 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym do maksymalnego 4-letniego okresu pobierania stypendium nie wlicza się okresu zawieszenia kształcenia. Oznacza to że okres pobierania stypendium osoby korzystającej z uprawnienia do zawieszenia kształcenia w związku z rodzicielstwem będzie mógł być przedłużony o okres trwania zawieszenia. Ustawodawca nie wskazuje przy tym limitów czasowych lub ilościowych zawieszenia kształcenia w związku z rodzicielstwem (A. Przybyłowicz, Zasiłek macierzyński doktorantów pobierających stypendia doktoranckie [w:] Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 2020, nr 6, s. 31)
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.