Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziła szereg regulacji podstawowych praw przysługujących osobom realizującym kształcenie w szkołach doktorskich.
Zgodnie z nią podstawowym uprawnieniem doktoranta, oprócz możliwości kształcenia i realizacji badań naukowych, jest prawo do otrzymywania stypendium przez cały okres kształcenia w szkole doktorskiej wraz z miesiącami przypadającymi na wakacje. Stypendium doktoranckie otrzymuje doktorant nieposiadający stopnia doktora.
Kolejnym uprawnieniem, które wprowadziła wyżej wymieniona ustawa jest objęcie systemem ubezpieczeń społecznych. Związane jest to z faktem, iż w stypendia doktoranckie są objęte obowiązkową składką emerytalną, rentową i wypadkową. Łączny okres otrzymywania stypendium doktoranckiego w szkołach doktorskich nie może przekroczyć 4 lat.
Co istotne, w przypadku zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej uzyskaniem stopnia doktora, okres kształcenia nie dłuższy niż 4 lata, zostaje zaliczony do okresu pracy, na równi z latami aktywności zawodowej i stanowi podstawę uzyskania odpowiednich uprawnień pracowniczych.
Również doktoranci, którzy nie ukończyli kształcenia w szkole doktorskiej, ponieważ zostali zatrudnieni jako pracownicy naukowi lub nauczyciele akademiccy mogą skorzystać z doliczenia okresu odbytych studiów do okresu pracy.
Kolejnym istotnym uprawnieniem dotyczącym doktorantów jest przerwa wypoczynkowa ( do 8 tygodni rocznie) oraz urlopy rodzicielskie.
Każdy doktorant ma prawo do legitymacji doktoranta, która jest dokumentem poświadczającym prawo do ulg m.in. w przejazdach komunikacji miejskiej oraz transportem kolejowym do ukończenia 35. roku życia.
Doktorant ma prawo ubiegać się o miejsce w domu studenckim dla siebie i swojej najbliższej rodziny.
Do ukończenia 35 roku życia doktorant ma prawo wystąpić o kredyt studencki, który jest udzielany na preferencyjnych warunkach w stosunku do kredytów komercyjnych.
Ponadto doktorant może uzyskiwać dochód z pracy poza uczelnią w przypadku, gdy nie koliduje to z jego kształceniem i realizacją badań naukowych, a także, w określonych przypadkach doktorant może podejmować zatrudnienie jako nauczyciel akademicki i pracownik naukowy.
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.