Pojęcie współtwórcy wielokrotnie użyte zostało w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych[1]. W ustawie tej brak jest jednak ogólnych norm precyzujących kryteria pozwalające uznać kogoś za współtwórcę. W art. 69 u.p.a.p.p. zdefiniowany został współtwórca utworu audiowizualnego – w definicji tej wskazano, że jest to osoba, która wniosła twórczy wkład w powstanie utworu i wymieniono kto w szczególności jest współtwórcą utworu audiowizualnego.
W orzecznictwie i literaturze przedmiotu wskazuje się, że współtwórcą w znaczeniu szerszym, nieograniczonym do utworu audiowizualnego jest osoba której intelektualna działalność znajduje odbicie w utworze[2] i która wniosła w jego powstanie twórczy wkład o indywidualnym charakterze[3]. Współtwórcy mogą uczestniczyć w tworzeniu utworu na różnych etapach jego powstawania – ich praca nie musi być wspólna ani równoczesna[4]. Koncepcja stworzenia utworu wspólnie z innymi osobami może powstać zarówno przed rozpoczęciem jego tworzenia jak i w jego trakcie[5]. Wkład poszczególnych współautorów w powstanie utworu nie musi, choć może być równy i nie musi, choć może dać się wyodrębnić i mieć samodzielne znaczenie[6]. Spornym jest czy do uznania utworu za współautorski koniecznym jest działanie tworzących go osób w porozumieniu[7].
Współtwórcy są osobami którym prawo autorskie przysługuje wspólnie. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu konieczna jest zgoda wszystkich współtwórców lub w przypadku jej braku zezwalający na to, uwzględniający interesy każdego współtwórcy wyrok sądu. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu – uzyskane świadczenie przypada współtwórcom w proporcjach adekwatnych do ich udziałów w prawie autorskim. Domniemywa się, że udziały te są równe, choć każdy ze współtwórców może żądać ustalenia ich wielkości przez sąd. W kontekście obydwu powyższych kwestii szczególnie istotne jest, aby jako współtwórcy utworu nie były dopisane osoby, które w rzeczywistości nie miały twórczego, intelektualnego wkładu w jego powstanie.
Nikt nie staje się współtwórcą utworu, w tym utworu naukowego jedynie z uwagi na pełnioną na uczelni lub w innej instytucji badawczej funkcję. O współautorstwie nie świadczy również udzielenie zezwolenia na przeprowadzenie badań w laboratorium ani udostępnienie osobie prowadzącej badania przedmiotu badań. Przykładowo właściciel rzadkich nasion, kolekcji minerałów lub cennego rękopisu nie stanie się współautorem utworu naukowego, jeżeli nie wnosi intelektualnego wkładu w jego powstanie a jedynie udostępnia swoją własność osobie chcącej ją zbadać i stworzyć utwór.
mgr Dominik Delczyk
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł został napisany w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.
[1] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1062); dalej jako u.p.a.p.p.
[2] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 grudnia 2012 r., I ACa 816/12, Legalis.
[3] Zob. szerzej m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., III CSK 527/10, Legalis; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., V CKN 180/13, Legalis; S. Stanisławska-Kloc, Prawo do autorstwa i współautorstwa (uwagi na tle orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., II CSK 527/10), „Transformacje Prawa Prywatnego”, 2012 nr 2, s. 47.
[4] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., V CKN 180/13, Legalis.
[5] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., III CSK 527/10, Legalis; S. Stanisławska-Kloc, Prawo…dz.cyt., s. 51.
[6] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., V CKN 180/13, Legalis.
[7] Pogląd o konieczności działania przez współautorów w porozumieniu m.in.: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1972 r., II CR 575/71, Legalis; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., V CKN 180/13, Legalis.; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 maja 2017 r., I ACa 107/17, Legalis; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2018 r., VI ACa 1917/16, Legalis; W. Machała, M. M. Cieśliński, Status normatywny współautora (wielopodmiotowości autorskiej) – próba nowego ujęcia problematyki, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2020 nr 2, s. 100; odmiennie m.in.: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1979 r., I CR 434/79, Legalis; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2002 r., III CKN 1096/00, Legalis; Z. Bidziński, J. Serda, Przedmiot i podmiot prawa autorskiego w świetle orzecznictwa sądowego „Nowe Prawo” 1975 nr 6 cyt. za. W. Machała, M. M. Cieśliński, Status…dz.cyt., s. 97.