Indywidualny plan badawczy to kluczowy element kształcenia doktorantów w szkole doktorskiej, który został przewidziany w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
(dalej jako: PSWN). Zgodnie z art. 202 ust. 1 zd. 1 PSWN doktorant, w uzgodnieniu
z promotorem lub promotorami, opracowuje indywidualny plan badawczy zawierający
w szczególności harmonogram przygotowania rozprawy doktorskiej i przedstawia go podmiotowi prowadzącemu szkołę doktorską w terminie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia kształcenia.
Regulacja prawna zawarta w ww. ustawie pozwala na wyodrębnienie czterech kluczowych zagadnień związanych z indywidualnym planem badawczym (IPB). Zaliczyć do nich można:
1) zawartość IPB,
2) sposób opracowywania IPB,
3) termin złożenia IPB,
4) weryfikacja realizacji IPB.
Warto jednak zauważyć, że de facto praca nad indywidualnym planem badawczym może rozpocząć się już na etapie rekrutacji do szkoły doktorskiej, co ma miejsce
w przypadku, kiedy kandydat – zgodnie z wymogami obowiązującymi w danej szkole doktorskiej – jest zobowiązany do przedłożenia zarysu planu badawczego (wstępnej koncepcji planu badań). Mając na uwadze powyższe można uznać, że zarys projektu badawczego przedkładany w postępowaniu rekrutacyjnym stanowi swego rodzaju „zaczyn”, który zostanie następnie przekształcony w indywidualny plan badawczy. W konsekwencji, jest to także „zaczyn” przyszłej rozprawy doktorskiej.
Jeśli chodzi zaś o zawartość indywidualnego planu badawczego to oprócz kwestii stricte merytorycznych dotyczących przedmiotu badań, IPB powinien zawierać wykaz zadań naukowych i szeroko pojętych zadań rozwojowych służących przygotowaniu rozprawy doktorskiej. Sama ustawa PSWN ogranicza się do wskazania wprost jedynie dwóch obligatoryjnych elementów indywidualnego planu badawczego, którymi są: harmonogram przygotowania rozprawy doktorskiej (art. 202 ust. 1 zd. 1 PSWN) oraz termin jej złożenia (art. 204 ust 2 zd. 2PSWN). Jednakże z uwagi na to, że przedmiotowa ustawa ma charakter regulacji ramowej, a ustawodawca w art. 202 ust. 1 zd. 1 PSWN posłużył się zwrotem
„w szczególności”, to podmioty prowadzące szkoły doktorskie mogą wprowadzać dodatkowe obligatoryjne elementy, jakie doktorant powinien uwzględnić w składanym IPB. Częstym rozwiązaniem występującym w praktyce są wzorce indywidualnego planu badawczego, jakimi posługują się podmioty prowadzące szkołę doktorską. W takiej sytuacji konieczne jest opracowanie indywidualnego planu badawczego w oparciu o taki wzorzec.
Indywidualny plan badawczy jest opracowywany przez doktoranta w uzgodnieniu
z promotorem. Owo uzgodnienie wpisuje się zatem w zakres opieki naukowej sprawowanej przez promotora nad doktorantem i przybiera postać konsultacji, korekty naukowej, itp. Na marginesie warto jednak zaznaczyć, że uzgadnianie przez doktoranta treści indywidualnego planu badawczego z promotorem nie prowadzi do uznania IPB za utwór współautorski
w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Z kolei termin przedstawienia indywidualnego planu badawczego wynosi 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia kształcenia. Jako że termin ten został wyraźnie wskazany w ustawie, to nie powinien on być skracany w drodze wewnętrznych aktów prawnych obowiązujących
w danej uczelni.
Ostatnim z wymienionych wyżej zagadnień jest weryfikacja realizacji IPB. Zgodnie
z ustawą, wykonywanie zadań zawartych w IPB poddawane jest weryfikacji w postaci oceny śródokresowej. Regulacja w zakresie oceny śródokresowej znajduje się w art. 202 ust. 2-5 oraz art. 203 ust. 1 pkt 1 PSWN.
mgr Barbara Pietrzyk-Tobiasz
Lokalny Ambasador Praw Doktoranta
Artykuł powstał w ramach projektu pn. „Lokalny Ambasador Praw Doktoranta” organizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego” w 2021 r.